Trong bối cảnh giá năng lượng biến động, áp lực giảm phát thải và nhu cầu sử dụng ngày càng tăng, hiệu quả năng lượng trở thành giải pháp bền vững được ưu tiên hàng đầu. Báo cáo “Những lợi ích của hiệu quả năng lượng” (Multiple Benefits of Energy Efficiency) của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã chỉ ra rằng, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng không chỉ đơn thuần là giảm tiêu thụ, mà còn đem lại hàng loạt tác động tích cực cho doanh nghiệp, cộng đồng và nền kinh tế toàn cầu. Vậy 10 lợi ích của hiệu quả năng lượng là gì và tại sao đây được xem là “chìa khóa” của phát triển bền vững?
1. Tiết kiệm năng lượng (Energy Savings)
Theo báo cáo, các biện pháp nâng cao hiệu quả năng lượng đã giúp các nước thành viên IEA tiết kiệm rất lớn về năng lượng từ năm 2000 đến nay:
-
Các biện pháp hiệu quả năng lượng đã giúp các nước IEA tiết kiệm 27 EJ năng lượng, tương đương 20% tổng nhu cầu.
-
Công nghiệp và dịch vụ đóng góp hơn một nửa lượng tiết kiệm này.
-
Ngành vận tải, đặc biệt là xe chở khách, chiếm khoảng 1/6 tổng tiết kiệm.
Điều này chứng minh rằng, cải thiện hiệu suất không chỉ bù đắp tăng trưởng nhu cầu, mà còn giúp doanh nghiệp và quốc gia giảm phụ thuộc vào khai thác tài nguyên. Đây chính là nền tảng để xây dựng những lợi ích khác, từ giảm chi phí, cải thiện môi trường đến tăng trưởng bền vững.
2. Giảm chi phí và tăng khả năng chi trả (Affordability)
Một trong những lợi ích của hiệu quả năng lượng rõ ràng nhất là giảm hóa đơn điện năng. Báo cáo ghi nhận rằng:
-
Hiệu quả năng lượng giúp giảm tới 1/3 hóa đơn năng lượng hộ gia đình ở các nền kinh tế phát triển.
-
Ở các nước đang phát triển, các thiết bị hiệu suất cao giúp nhiều hộ nghèo tiếp cận được với điện, ánh sáng, tủ lạnh, quạt…
-
Tác động mạnh nhất đến hộ thu nhập thấp, góp phần giảm nghèo năng lượng.
Tại các nền kinh tế phát triển, các hộ gia đình có thể giảm đến 1/3 chi phí năng lượng nhờ các giải pháp tiết kiệm. Không chỉ vậy, ở các nước đang phát triển, thiết bị hiệu suất cao giúp nhiều hộ gia đình thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận điện, ánh sáng, tủ lạnh, quạt, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều này không chỉ giảm gánh nặng chi tiêu mà còn góp phần giải quyết bài toán nghèo năng lượng.
>>> Xem thêm: Thế Nào Là Sử Dụng Năng Lượng Tiết Kiệm Và Hiệu Quả? Hướng Dẫn Từ A-Z
3. Tăng năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp (Competitiveness)
Hiệu quả năng lượng đồng nghĩa với việc giảm chi phí sản xuất. Các nghiên cứu cho thấy ngành công nghiệp toàn cầu hiện tạo ra 19% giá trị gia tăng nhiều hơn với cùng mức năng lượng so với năm 2000. Tại EU, các ngành sản xuất tạo ra 50% giá trị với 25% ít năng lượng hơn. Doanh nghiệp áp dụng quản lý năng lượng có thể tiết kiệm 10% chi phí trong 3 năm và tới 60% trong dài hạn. Ngoài ra, cải thiện hiệu quả còn đồng nghĩa với nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và uy tín thương hiệu.
Như vậy, hiệu quả năng lượng là đòn bẩy trực tiếp cho năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Đây là “vũ khí” cần thiết nếu các doanh nghiệp hiện đại muốn gia tăng vị trí trên thị trường.
4. Giảm chi phí đầu tư lưới điện (Grid Investments)
Theo các nghiên cứu, để tăng thêm 1 TWh điện cần đầu tư từ 30 – 150 triệu USD cho hạ tầng lưới và phát điện. Trong khi đó, triển khai các biện pháp nâng cao hiệu quả năng lượng chỉ tốn khoảng 10 – 50 triệu USD, tức chi phí chưa đến một nửa. Đây chính là một trong những lợi ích của hiệu quả năng lượng rõ rệt: giúp tối ưu nguồn vốn đầu tư, tránh gánh nặng tài chính lớn cho cả doanh nghiệp và quốc gia.
Hơn nữa, thời gian triển khai các giải pháp hiệu quả năng lượng thường dưới một năm, nhanh hơn nhiều so với việc xây dựng nhà máy điện hoặc mở rộng lưới truyền tải (mất trung bình 7–10 năm). Điều này giúp quốc gia giảm áp lực đầu tư hạ tầng, đồng thời tránh rủi ro tắc nghẽn lưới điện trong bối cảnh nhu cầu điện tăng mạnh.
5. Tăng cường an ninh năng lượng (Energy Security)
Một trong những lợi ích quan trọng của hiệu quả năng lượng là giảm phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu. Trong 20 năm qua, các biện pháp tiết kiệm đã giúp các quốc gia thành viên IEA cắt giảm tới 20% nhu cầu nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch, qua đó củng cố đáng kể an ninh năng lượng.
Song song với đó, việc áp dụng thiết bị hiệu suất cao, điển hình như điều hòa không khí tại Ấn Độ, đã chứng minh khả năng giảm 20% phụ tải đỉnh trong các đợt nắng nóng. Điều này không chỉ giúp giảm áp lực lên lưới điện mà còn hạn chế rủi ro mất điện trên diện rộng. Rõ ràng, hiệu quả năng lượng chính là “tấm khiên” vững chắc bảo vệ an ninh năng lượng quốc gia.
6. Giảm phát thải khí nhà kính (Emission Reductions)
Trong giai đoạn 2010–2023, các biện pháp hiệu quả năng lượng đã giúp tránh phát thải gần 7 tỷ tấn CO₂, tương đương 20% tổng phát thải toàn cầu năm 2023. Quan trọng hơn, theo lộ trình Net Zero 2050, hiệu quả năng lượng có thể đóng góp tới 1/3 tổng mục tiêu giảm phát thải đến 2030, vượt xa bất kỳ công nghệ đơn lẻ nào khác. Hiệu quả năng lượng cũng giúp cải thiện chất lượng không khí, giảm PM2.5, NOx, cứu hàng triệu ca tử vong sớm. Đây chính là trụ cột trong chiến lược chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
7. Thúc đẩy tạo việc làm (Jobs)
Theo phân tích của IEA, mỗi 1 triệu USD đầu tư vào hiệu quả năng lượng có thể tạo ra từ 4 – 22 việc làm, tùy thuộc lĩnh vực áp dụng. Hiện nay, đã có khoảng 10 triệu lao động trên toàn cầu tham gia vào ngành này. Con số cho thấy sức hấp dẫn và quy mô ngày càng mở rộng của thị trường việc làm xanh.
Điểm đáng chú ý là những việc làm mới không chỉ tập trung ở khâu sản xuất thiết bị, mà còn trải rộng từ lắp đặt, bảo trì, kiểm toán năng lượng cho đến nghiên cứu và phát triển công nghệ tiên tiến. Điều này tạo cơ hội cho nhiều nhóm kỹ năng khác nhau, từ lao động phổ thông đến kỹ sư chuyên môn cao, đồng thời thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu việc làm theo hướng bền vững. Bằng cách giảm chi phí năng lượng cho doanh nghiệp, hiệu quả năng lượng còn gián tiếp giúp các công ty duy trì lực lượng lao động hiện có, thậm chí mở rộng quy mô sản xuất.
Như vậy, có thể khẳng định rằng hiệu quả năng lượng không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng việc làm xanh và phát triển kinh tế toàn cầu.
8. Gia tăng giá trị tài sản (Asset Values)
Theo các thống kê, nhà ở và tòa nhà thương mại đạt chứng nhận hiệu quả năng lượng thường được bán hoặc cho thuê với giá cao hơn từ 3% đến 20% so với các công trình thông thường. Điều này phản ánh xu hướng thị trường ngày càng ưu tiên những bất động sản thân thiện môi trường, vận hành tiết kiệm chi phí và mang lại trải nghiệm sống và làm việc thoải mái hơn cho cư dân cũng như doanh nghiệp thuê.
Bên cạnh đó, trong lĩnh vực công nghiệp, việc sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ máy móc mà còn hạn chế hỏng hóc, từ đó giảm đáng kể chi phí bảo trì định kỳ. Điều này đồng nghĩa với việc vốn đầu tư ban đầu của doanh nghiệp được khai thác hiệu quả hơn, mang lại lợi nhuận ổn định và dài hạn. Khi giá trị tài sản gia tăng cùng với khả năng tiết kiệm chi phí vận hành, lợi ích của hiệu quả năng lượng không chỉ dừng ở khía cạnh môi trường mà còn trở thành đòn bẩy tài chính quan trọng. Có thể khẳng định rằng, đầu tư vào hiệu quả năng lượng là giải pháp song hành vừa nâng cao giá trị tài sản, vừa đảm bảo lợi nhuận bền vững cho nhà đầu tư và doanh nghiệp.
9. Nâng cao sức khỏe và chất lượng sống (Health)
Hiệu quả năng lượng gắn liền trực tiếp với sức khỏe cộng đồng. Các chương trình cải tạo nhà ở, cách nhiệt và lắp đặt hệ thống sưởi/làm mát hiệu suất cao đã được chứng minh giúp giảm 40-50% số ca nhập viện và khám bệnh liên quan đến hô hấp.
Không chỉ mang lại lợi ích về thể chất, các biện pháp này còn cải thiện đáng kể sự thoải mái nhiệt, giảm căng thẳng, hỗ trợ tinh thần và tăng mức độ an toàn trong không gian đô thị. Đặc biệt, những tác động tích cực này thể hiện rõ nhất ở các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em, người cao tuổi hay bệnh nhân tim phổi. Đây là lợi ích “vô hình” nhưng có giá trị lâu dài, góp phần nâng cao chất lượng sống và tạo nền tảng cho một xã hội khỏe mạnh, bền vững hơn.
>>> Xem thêm: Top 5 Công Nghệ Tiết Kiệm Năng Lượng Mới Nhất Hiện Nay
10. Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế (Economic Growth)
Nhờ hiệu quả năng lượng, nền kinh tế toàn cầu hiện tạo ra nhiều hơn 36% giá trị GDP trên cùng một đơn vị năng lượng tiêu thụ so với năm 2000. Điều này đồng nghĩa thế giới đã “tạo thêm” gần 50 nghìn tỷ USD GDP, tương đương gấp đôi quy mô nền kinh tế Mỹ mà không cần gia tăng tiêu thụ năng lượng. Các nghiên cứu tại Canada và Hoa Kỳ cũng chỉ ra rằng, mỗi 1 USD đầu tư vào hiệu quả năng lượng có thể mang lại 4-7 USD GDP. Đó là minh chứng rõ ràng cho khả năng nhân đôi giá trị kinh tế.
Các con số không chỉ thể hiện sự tăng trưởng mà còn nhấn mạnh sự tách rời giữa phát triển kinh tế và tiêu thụ năng lượng. Đây chính là những yếu tố then chốt để hướng tới một nền kinh tế bền vững và ít phát thải hơn trong tương lai.
Tổng kết
Báo cáo của IEA khẳng định, hiệu quả năng lượng không chỉ là công cụ tiết kiệm. Đó là giải pháp tổng thể mang lại 10 lợi ích to lớn từ tiết kiệm năng lượng, giảm chi phí, tăng cạnh tranh, bảo vệ an ninh năng lượng, giảm phát thải, tạo việc làm, nâng cao sức khỏe, gia tăng tài sản và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong bối cảnh doanh nghiệp đối diện áp lực vừa giảm chi phí, vừa thực hiện trách nhiệm môi trường – xã hội, đầu tư vào hiệu quả năng lượng chính là chiến lược “win–win” cho cả lợi ích kinh tế lẫn phát triển bền vững.
Xem chi tiết Báo cáo “Những lợi ích của hiệu quả năng lượng” (Multiple Benefits of Energy Efficiency) của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) TẠI ĐÂY
VETS | Energy and Environment
VETS | Energy and Environment là một trong những công ty hàng đầu của Việt Nam, với hơn 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm kê khí nhà kính, tiết kiệm Năng lượng, nhằm giải quyết các thách thức về giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu toàn cầu. Thông tin liên hệ:
Hotline: 024 22 33 44 55 | 0816 016 336
Email: info@vets.energy
Fanpage: Vets Energy and Environment
Địa chỉ:
-
Tầng 1, Tòa nhà Sông Đà 9, Số 2 Nguyễn Hoàng, Phường Từ Liêm, Hà Nội
-
Số 5 Trần Triệu Luật, Phường Tân Sơn Nhất, TP. Hồ Chí Minh
