Nhằm hướng tới mục tiêu trung hòa carbon (Net Zero) vào năm 2050 như đã cam kết, Việt Nam đang từng bước triển khai chiến dịch chuyển đổi xe xăng sang xe điện. Quyết định này đang trở thành chủ đề thu hút nhiều ý kiến thảo luận. Bài viết dưới đây sẽ phân tích vấn đề dưới lăng kính năng lượng và môi trường, nhằm mang đến góc nhìn toàn diện hơn về quá trình chuyển đổi này.
Chuyển đổi xe xăng sang xe chạy điện có thật sự cần thiết?
Sự gia tăng nhanh chóng về số lượng các phương tiện chạy bằng xăng, dầu đang làm gia tăng đáng kể lượng khí thải carbon dioxide (CO2), một trong những nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan trên toàn cầu. Sự phụ thuộc kéo dài của ngành giao thông vận tải vào nhiên liệu hóa thạch không chỉ làm gia tăng áp lực lên môi trường mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc thực hiện các cam kết giảm phát thải khí nhà kính. Dự báo, nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới nếu không có các giải pháp chuyển đổi kịp thời.
Trong bối cảnh đó, chuyển đổi xe xăng sang xe điện được xem là phương án thay thế khả thi, mang lại lợi ích cho cả môi trường và con người. Không phát thải khí từ ống xả, xe máy điện giúp giảm đáng kể lượng khí CO2, CO, NOx và bụi mịn. Đồng thời cũng góp phần giảm ô nhiễm tiếng ồn – một vấn đề ngày càng đáng lo ngại tại các đô thị lớn. Khi được sạc từ các nguồn năng lượng tái tạo, lợi ích của xe máy điện càng được nhân lên, hỗ trợ hiệu quả các mục tiêu toàn cầu về giảm phát thải và cải thiện chất lượng không khí.
Kinh nghiệm từ Indonesia cho thấy tiềm năng chuyển đổi là hoàn toàn khả thi. Theo Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Tuần hoàn Indonesia, tính đến cuối năm 2022, cả nước có khoảng 125,3 triệu xe máy – tăng hơn 64% so với năm 2012. Ngành giao thông vận tải chiếm khoảng 27% tổng lượng khí nhà kính, trong đó khoảng 90% đến từ vận tải đường bộ. Trước sức ép đó, Indonesia đã đặt ra mục tiêu chuyển đổi 50.000 xe máy xăng thành xe điện trong năm 2023 và tăng lên 150.000 xe vào năm 2024, đi kèm với chính sách trợ giá từ 340 – 620 USD cho mỗi xe nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi (1).
Nhận thức rõ vai trò của giao thông xanh trong công cuộc bảo vệ môi trường và kiểm soát chất lượng không khí đô thị, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Chỉ thị này nêu rõ các nhiệm vụ và giải pháp cấp bách như hỗ trợ thu đổi xe máy chạy xăng trong khu vực Vành đai 1 – Hà Nội, chuẩn bị cho lộ trình cấm xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong nội đô (2).
Cụ thể, từ năm 2028, các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM sẽ bắt đầu cấm xe máy chạy xăng trong một số khu vực, tiến tới cấm hoàn toàn vào năm 2030. Riêng tại Hà Nội, Thành phố được yêu cầu hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất phương tiện sạch, hỗ trợ người dân chuyển đổi trước ngày 30/9/2025, đồng thời nghiên cứu áp dụng các công cụ tài chính như tăng lệ phí trước bạ, phí đăng ký và phí trông giữ đối với xe chạy xăng từ quý III/2025. Thành phố cũng đang xem xét chính sách hỗ trợ thu đổi khoảng 450.000 xe máy chạy xăng của người dân trong khu vực Vành đai 1, trước khi thực hiện lệnh cấm hoàn toàn từ tháng 7/2026.
Một số lợi ích của xe điện trong giao thông xanh
1. Lượng khí thải carbon thấp hơn đáng kể
Xe máy điện (EV) không phát thải qua ống xả, tức không trực tiếp tạo ra khí CO₂, CO hay các chất ô nhiễm không khí. Dù nguồn điện sạc vẫn có thể đến từ nhiên liệu hóa thạch, EV vẫn tạo ra ít khí nhà kính hơn xe xăng.
Báo cáo “Driving Cleaner” năm 2022 của Liên minh các Nhà khoa học quan tâm (UCS) của Hoa Kỳ cho biết một chiếc xe ô tô điện trung bình (EV) chỉ tạo ra khoảng 50 % lượng khí nhà kính (GHG) so với ô tô xăng tương đương, khi sạc từ lưới điện Mỹ hiện nay. Điển hình là EV có mức phát thải tương đương xe xăng đạt khoảng 91 mpg(3). Khi lưới điện chuyển dịch sang năng lượng tái tạo, lợi ích khí hậu của xe máy điện sẽ ngày càng tăng.
2. Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị
Ở các thành phố đông dân như Hà Nội, ô nhiễm không khí phần lớn đến từ giao thông. Xe EV không thải ra NOx, bụi mịn hay VOCs (những tác nhân gây hại cho sức khỏe hô hấp). Việc thay thế xe xăng bằng EV trong các hoạt động đi lại hằng ngày sẽ giúp cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng.
3. Giảm ô nhiễm tiếng ồn
EV vận hành gần như im lặng, đặc biệt ở tốc độ thấp, trái ngược hoàn toàn với tiếng ồn của xe máy xăng. Việc giảm tiếng ồn giao thông sẽ giúp không gian đô thị dễ chịu hơn, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
4. Giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và giá dầu
Xe điện sử dụng điện không cần xăng dầu giúp tăng tính tự chủ năng lượng. Nếu kết hợp với điện mặt trời, hiệu quả càng cao. Vì vậy, việc sử dụng xe máy điện rộng rãi có thể cải thiện an ninh năng lượng và bảo vệ người tiêu dùng khỏi những cú sốc giá nhiên liệu.
5. Chi phí vận hành và bảo dưỡng thấp
EV có ít bộ phận chuyển động, không cần thay dầu, lọc gió hay bảo trì động cơ thường xuyên. Hệ thống phanh tái tạo cũng giúp giảm hao mòn má phanh. Báo cáo Argonne/DOE cũng cho thấy, tổng chi phí bảo dưỡng thấp hơn khoảng 40% so với xe xăng (4). Điện cũng là một loại “nhiên liệu” rẻ hơn so với xăng hay dầu diesel. Chi phí vận hành thấp hơn giúp EV có giá cả phải chăng hơn trong suốt vòng đời sở hữu, trừ khi hỏng pin.
6. Trải nghiệm di chuyển “mượt” hơn
Xe điện tăng tốc nhanh và mượt, mang lại trải nghiệm di chuyển tốt hơn xe xăng. Ví dụ, mẫu Ultraviolette F77 Mach 2 của hãng Ultraviolette Automotive (Ấn Độ) có thể đạt 0-60 km/h trong 2,9 giây, tốc độ tối đa 155 km/h. Nhiều xe còn tích hợp chế độ lái đa dạng phù hợp nhu cầu di chuyển trong đô thị hoặc đường trường.
7. An toàn hơn với công nghệ hỗ trợ hiện đại
Nhiều mẫu EV được trang bị ABS, kiểm soát lực kéo, hỗ trợ lên dốc, phanh tái tạo đa cấp… giúp cải thiện độ ổn định, đặc biệt khi chạy trong điều kiện đường trơn trượt hoặc cua gấp.
8. Đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng hằng ngày, tối ưu chi phí
Nhờ cải tiến pin và động cơ, nhiều mẫu xe EV hiện nay đạt phạm vi 100 – 300 km mỗi lần sạc. Một số còn hỗ trợ sạc nhanh DC (sạc đầy trong thời gian ngắn) phù hợp với nhu cầu đi lại đô thị.
Các công ty xe điện cũng ngày càng phát triển với các công nghệ tối ưu như: từ pin LFP bền hơn, hệ thống kết nối thông minh, đến pin thay thế nhanh. Sự cạnh tranh thúc đẩy giá cả hợp lý hơn và tính năng vượt trội hơn xe xăng trong tương lai gần.
Dưới góc nhìn về hiệu quả năng lượng và bảo vệ môi trường, việc chuyển đổi xe xăng sang xe điện là xu hướng tất yếu, là nước đi hiệu quả để giảm phát thải khí nhà kính, cải thiện chất lượng không khí và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đây sẽ là giải pháp thiết thực để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả, cần sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách hỗ trợ, hạ tầng kỹ thuật và nhận thức của người dân.
Nguồn tham khảo:
(1) – https://theicct.org/wp-content/uploads/2023/09/ID-17-%E2%80%93-LCA-Indonesia_report_final2.pdf?utm_source=chatgpt.com
(2) – https://vanban.chinhphu.vn/?docid=214542&pageid=27160
(3) – https://www.ucs.org/resources/driving-cleaner
(4) – https://www.anl.gov/article/argonne-study-on-costs-and-benefits-of-new-transportation-technologies-the-most-comprehensive-to
VETS | Energy and Environment
VETS | Energy and Environment là một trong những công ty hàng đầu của Việt Nam, với hơn 17 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm kê khí nhà kính, tiết kiệm Năng lượng, nhằm giải quyết các thách thức về giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu toàn cầu.
Hotline: 024 22 33 44 55 | 0816 016 336
Website: www.vets.energy
Email: info@vets.energy
Địa chỉ:
-
Tầng 1, Tòa nhà Sông Đà 9, Số 2 Nguyễn Hoàng, Mỹ Đình 2, Nam Từ Liêm, Hà Nội
-
Số 5 Trần Triệu Luật, Phường 7, Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh
